Аҧснытәи аделегациа Ҭырқәтәылатәи Ареспубликахь рцара аҳәаақәа ирҭагӡаны иаҭааит Адаҧазар иаҵанакуа, аҧсуаа рацәаҩны иахьынхо Сақариа ақалақь. Аҧсуа культуратә центр анапхгаҩы Орал Бганба, асасцәа идирбеит ҿыц идыргылаз адернеқь ахыбра. Иазгәеиҭеит, ахәыҷқәа аҧсуа бызшәа дырҵаразы акружокқәа шеиҿкаау, арҵаҩцәа руаӡәк, Мануела Хәырхәмалҧҳа, Аҧсны дшеиуоу, араҟа аҭаацәара дшалоу. Иара убас иҳәеит, аҟазара аусхкқәа ишрызҿлымҳау, уи иазку аусмҩаҧгатәқәа шеиҿыркаауа. Иара убас, Аҧснытәи аделегациа алшара рыман аҧсуа…

Ҧхынҷкәынмза 15 рзы, Ҭырқәтәыла, Анкара ақалақь аҟны имҩаҧысуаз абокс ахәылҧаз аҟны, ҳџьынџьуаҩ Енвер Бзагәа, Ирантәи аспортсмен Санџьад Хабиб дииааит. Енвер Бзагәа, абокс азы ипрофессионалтә кариераҿы ари ахҧатәи иааироуп. Иара, Ҭырқәтәылантәи раҧхьаӡа акәны иҭоурыхтә ҧсадгьыл даҭааит 2019 ш. рзы, усҟан ихы алаирхәит Афон Ҿыц ақалақь аҟны имҩаҧысуаз абокстә турнир "Аҧсны аҳәынҭқарра акәбок". Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахьӡала, Енвер Бзагәа иигаз…

31 шықәса раҧхьа, ҧхынҷкәын 14, 1992 шықәса рзы, ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа иҭадырхеит, Тҟәарчалынтәи Гәдоуҭаҟа иҵҧрааз, аҭынч уааҧсыра зҭаз, Урыстәылатәи аверталиот Ми-8. Ажәҩан иалаблыз 87-ҩык рахьтә иҟан 35-ҩык ахәыҷқәа… Ари ахҭыс хлымӡаах, иахьа уажәраанӡа, иахәҭоу жәларбжьаратәи ахәшьара маиуӡацт. Ҳаҧсуа жәлар ирхыргахьо атрагедиа уаналацәажәо, угәы ҿызкаауа акәны иҟалеит ари амш. Аибашьраҿы иухамшҭуаз ахҭысқәа шыҟазгьы, ари амш, аҭоурых адаҟьақәа ирнымҵуа хлымӡаахны иаанхеит. Уижьҭеи аамҭа…

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахыбраҿы имҩаҧысит Ливантәи Ареспублика аҟынтә зҭоурыхтә ҧсадгьыл иаҭааз ҳџьынџьуаа рделегациа злахәыз аиҧылара.

Исуверентәу, идемократиатәу, изинтәу Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа амш Иреиҳау Асовет ақәҵарала ирыдкылан 1994ш.абҵарамза 26 рзы. Убри аҽны атәыла иреиҳау азакәанҧҵаратә усбарҭа адепутатцәа далырхит раҧхьатәи Ахада - Владислав Арӡынба.Аҧсны Аконституциа рыдыркылон иуадаҩыз аамҭазы, ақырҭуа-аҧсуа еибашьра анаҩс. Аконституциа еиднакылоит акзаара, ахьыҧшымра, Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыра амазаара; ирылаҳәоуп азакәанҧҵаратә, анагӡаратә, аӡбаратә махәҭақәа реихшара; ауаҩы изини ихақәиҭреи агарантиа аҭара. 1999ш. жьҭаарамза 3 рзы имҩаҧысыз ареферендум аҿы…

Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла аҧҵан 1933ш. рзы. Сынтәа уи иахыҵит 90ш. Ҳтәыла аҳәынҭқарратә структурақәа рҿы, Аҧснытәи ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла аҵак ду змоу аҭыҧ ааннакылоит, ҳтәыла акультуратә ҧсҭазаара активла иалахәуп. Иара убас, қәҿиарала аусура нанагӡоит, еизҳауа абиҧара ашәҟәаҧхьарахь ихьазырҧшуа аинтерес зҵоу апроектқәа еиҿнакаауеит, аҿар апатриоттә ҟазшьақәеи адоуҳатә беиареи рыланааӡоит. Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы, Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла анапхгареи аусзуратә еилазаареи гәык-ҧсык…

Имҩаҧысыз алхрақәа ирылҵшәаны, Кавказтәи Афедерациа Ахадас далхуп Иунал Ҳалав. Уаанӡа Кавказтәи Афедерациа хантәаҩра азиуан Иумиҭ Шоген. Анкара имҩаҧысуаз ажәеизатәи Аизара ду Аҧснынтә рхы аладырхәит Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы актәи ихаҭыҧуаҩ Асҭамыр Багаҭелиа напхгара зиҭо аделегациа. Аделегациа аилазаараҟны иҟоуп: арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилакы аиҳабы ихаҭыҧуаҩ Басҭаҟәа Агрба, асоциал-адаптациатә ҟәша аиҳабы Алиас Нанба, ҳџьынџьуааи ҳареи ҳаимадарақәа рзы аҟәша аиҳабы Инал Хәытаба.…

Аиԥылараҟны ирзааҭгылан ҳдиаспореи ҳареи ҳаимадара арҿиареи арӷәӷәареи ирызкыз азҵаарақәа жәпакы, иара убас арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилаки Аҧсуа культуратә центрқәа рфедерациеи аҧхьаҟатәи русеицзура. Левенҭ Аҭрышба, Аҧсуа делегациа аилазаара иҭабуп ҳәа реиҳәеит Аҧсуа Федерациа изаамҭанытәиу аабатәи аизара ду рхы ахьаладырхәыз. Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Вадим Ҳаразиа дазааҭгылеит ахеилак имҩаҧнаго аусура атәы. Иахьатәи аизара иалахәын Арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Вадим Ҳаразиа, Аҧсны…

Иҟаз абжьыҭарақәа ирылҵшәаны аҧыжәара игеит Левенҭ Аҭрышба. Зынӡа иҟан хкандидатурак: Ҳасан Џьыџьиҧа (Қардиа), Левенҭ Аҭрышба, Ерџьаи Ҧачкориа. Аҧсуа культуратә хеидкылақәа рҟынтә абжьыҭара иалахәын 325-ҩык. Левенҭ Аҭрышба изы абжьы арҭеит 109-ҩык, Ҳасан Џьыџьиҧа (Қардиа) - 103- ҩык, Ерџьаи Ҧачкориа 73 -ҩык. Левенҭ Аҭрышбеи, аҩбатәи аҭыҧ аанызкылаз Ҳасан Чычбеи ирыбжьоуп фыбжьык. Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахьӡала, Аҧсуа Федерациа ахантәаҩ ҿыц Левенҭ…

Жьҭаарамза 11, 1992ш. рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Иреиҳаӡоу Асовет апрезидиум ахантәаҩы Владислав Арӡынба Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Атәылахьчара аминистрреи Аштаб хадеи раҧҵаразы. Ари арыцхә аофициалла Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар Мчқәа анаҧҵаз иамшуп ҳәа иҧхьаӡоуп - Аҧсуа Архәҭақәа ирирамшуп. Аҧсны Арбџьар Мчқәа раҧҵаразы Аусҧҟа ҭыжьын Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра анцоз, Аҧсадгьыл Ахьыҧшымразы ажәылара ӷәӷәақәа анцоз еиҳа ианыуадаҩыз аамҭазы. Ҳазҭагылоу аамҭазы Арбџьар Мчқәа - Аҧсны Аҳәынҭқарра…

Аҧсны Аџьынџтәылатә еибашьра аҭоурых аҿы имаҷым аҵак ду змоу арыцхәқәа. Урҭ рыбжьара ахатә ҭыҧ ҷыда ааннакылоит Гагра ақалақьи араиони ахы ианақәиҭтәыз амш-жьҭаарамза 6. 1992ш. рзы Гагра ахақәиҭтәразы имҩаҧгаз ажәылара ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа шьаҭанкыла ҳаҧсадгьыл ралцара шьаҭас иаиуит. Усҟан игаз Аиааира, ҳауаажәлари, ҳаҧсадгьыли, ҳархәҭақәеи рдоуҳамч шьҭнахит, рымчқәа ҩбанатәит. Арратә ҵакеиҧш, уи иаман аморал-политикатә ҵак ду, ихымҧадатәыз азҵаарақәа рыӡбаразы аҭагылазаашьа аҧнаҵон. Жьҭаарамза 1…

Сентиабр 27, 1993ш. – Аҧсны Ареспублика аҳҭнықалақь Аҟәа ахақәиҭтәра. Урыстәыла аҧшьгарала, иуль 27, 1993ш. рзы иаҵаҩын, ақырҭуа ар Аҧсны алгаразы х-ганктәи Шәачатәи аиқәшаҳаҭра. Аха, Қырҭтәыла ари аиқәшаҳаҭра хшыҩзышьҭра арымҭеит. Иҟалаз аҭагылазаашьа ҿыцқәа азгәаҭо, Аштаб Хадаҿы аус адулан аҕа ир аилаҧыххаареи, Аҟәа ахақәиҭтәреи рзы аоперациа. Сентиабр 16, 1993ш. Аҧсны Арбџьармчқәа ажәылара иалагеит. Гәымсҭатәи афронт ар аҕа ихыхьчаратә аҭыҧқәа ааныркылеит. Сентиабр 27…