Сентиабр 27, 1993ш. – Аҧсны Ареспублика аҳҭнықалақь Аҟәа ахақәиҭтәра. Урыстәыла аҧшьгарала, иуль 27, 1993ш. рзы иаҵаҩын, ақырҭуа ар Аҧсны алгаразы х-ганктәи Шәачатәи аиқәшаҳаҭра. Аха, Қырҭтәыла ари аиқәшаҳаҭра хшыҩзышьҭра арымҭеит. Иҟалаз аҭагылазаашьа ҿыцқәа азгәаҭо, Аштаб Хадаҿы аус адулан аҕа ир аилаҧыххаареи, Аҟәа ахақәиҭтәреи рзы аоперациа. Сентиабр 16, 1993ш. Аҧсны Арбџьармчқәа ажәылара иалагеит. Гәымсҭатәи афронт ар аҕа ихыхьчаратә аҭыҧқәа ааныркылеит. Сентиабр 27…

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилаки Аҧснытәи аҳәынҭқарратә университети ирыбжьоу аиқәшаҳаҭра инақәыршәаны, есышықәсатәи апроект "Ҳџьынџьуаа рыҧсадгьыл аҟны аҵара дырҵара" аҳәаақәа ирҭагӡаны, Ауниверситет абазаҟны еиҿкаауп арепатриантцәа аҧсуа бызшәеи аурыс бызшәеи дырҵаразы аҽазыҟаҵаратә кәрсқәа. Қәҿиарала акәрсқәа ирхысыз зегьы алшара рымоуп абиуџьеттә шьаҭала Аҧснытәи аҳәынҭқарратә университет аҟны аҵара рҵарц, иара убас ауниверсит азеиҧш нхарҭаҿы аанкылара. Апрограмма алахәцәа ирызшәахоит астипендиа. Аҵараҟны ибзианы зхы аазырҧшыз ҳџьынџьуаа…

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахыбраҟны имҩаҧысит Ҭырқәтәылатәи Ареспублика аҟынтә Аҧсны иааны иҟоу аспортсменцәа рҧылара. Аиҧылара аартуа Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Вадим Ҳаразиа иазгәеиҭеит, аспортсменцәа рыҧсадгьыл ахь раара акыр агәахәа шырнаҭаз, аспорттә усхк аҟны ақәҿиарақәа рзеиӷьеишьеит. Иара убас, аделегациа ахада, Аҧсуа Федерациа алахәыла, Ҭырқәтәыла иҟоу аҧсуа қыҭа Калдахәара аиҳабы Ерџьаи Пачкориа, аҧсуа диаспора рҭоурыхтә ҧсадгьыл иаҭаартә алшара аҧызҵаз,…

Цәыббрамза 6, ихыркәшан аҧсуа милаҭтә хәмарра "Аимҵакьачара" ареспубликатә жәларбжьаратә турнир. Уи иалахәын Ҭырқәтәылатәи Ареспублика аҟынтә ҳџьынџьуаа. Афиналтә хәмарраҟны Ҭырҭәтәылантәи аҧсуа диаспора злахәыз акоманда аҩбатәи аҭыҧ ааннакылеит, Ҷлоу ақыҭа акоманда аҧыжәара агеит, актәи аҭыҧ ааннакылеит. Абасала, ихыркәшахеит аҧсуа милаҭтә хәмарра "Аимҵакьачара" жәларбжьаратәи атурнир. Аиашьареи, аиҩызареи, аимадареи, аҧхьаҟагьы аҿиара бзиа аиуааит аспорттә хырхарҭала.

Иахьа, Ҭырқәтәылатәи Ареспублика аҟынтә зҭоурыхтә ҧсадгьыл аҟны иҟоу ҳџьынџьуаа рделегациа ашәҭқәа шьҭарҵеит Алада Ешыра ақыҭан Аҧсны раҧхьатәи Ахада Владислав Арӡынба иҳаҭгәын аҟны, Аҧсны Аиааиреи Ахьыҧшымреи ргаразы Аџьынџьтәылатә еибашьраҟны иҭахаз ҳҵеицәа ргәаладыршәеит. Ҳџьынџьуаа рхы аладырхәуеит аҧсуа милаҭтә хәмарра "Аимҵакьачара" иазку ареспубликатәи жәларбжьаратәи атурнир. Анаҩс, астадион "Динамо" аҟны имҩаҧысит жәларбжьаратәи атурнир аартра. Аҧсуа милаҭтә хәмарра "Аимҵакьачара" иалахәуп Аҧсны араионқәа зегьы рҟынтә акомандақәа,…

Нанҳәамза 30, Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахыбраҟны 24 ҭаацәара ауада ҿыцқәа рцаԥхақәа рыҭан. 24 уада рахьтә - 15 уада ҩҿык рыла ишьақәгылоуп, иҟоуп ҿык змоу жәуадак. Арепатриантцәа ауада ҿыцқәа рыҭоуп хеихагылакны иҟоу аҩнаҟны Гәылрыԥшь араион Маҷара ақыҭан. Ауадақәа зауз рхыԥхьаӡара аҟны иҟоуп 1992ш.-1993ш. рзы Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз, Нхыҵ-Кавказынтәи хатәгәаԥхарала иааз аибашьцәа, Аԥсны Афырхацәа, иара убас Ҭырқәтәылантәи иааз ҳџьынџьуаа.…

Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы адырра ҟанаҵоит ҳџьынџьуаа Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә Университет рҭаҵаразы адкылара шымҩаԥысуа Арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилакы есышықәсатәи апрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны алаҳәара ҟанаҵоит аҳәаанырцә инхо ҳџьынџьуаа Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҟны аҵара рҵарц азы адкылара шымҩаԥысуа. Аҵара аҿҳәара дара иалырхуа афакультет иадҳәалоуп, уахь иаҵанакуеит абызшәа аҽазыҟаҵаразы ихымԥадатәиу акурсқәа рахысра. Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахарџьқәа зегьы ахахьы иагоит, раара, рҵара уҳәа,…

Нанҳәамза 15 - Аҧсны хатәгәаҧхарала еибашьуаз ирымшуп. Зыҩнқәа, зҭаацәа, зусурақәа ныжьны иааз аибашьцәа-афырхацәа ирымшуп. Аҧсны ахақәиҭреи, ахьыҧшымреи, аиашареи рыхьчаразы бџьаршьҭыхла иқәҧон. Ҭырқәтәылантәи, Шьамтәылантәи, Иорданиантәи, Нхыҵ-Кавказынтәи Аҧсны зыхьчоз рфырхаҵара хашҭра ақәым. Аиааира иахьымӡаз хатәгәаҧхарала еибашьуаз ҳфырхацәа ргәалашәара лашазааит, рҿаҧхьа ҳхырхәоит.

Нанҳәамза 14 - Аҧсны аҭоурых адаҟьақәа рҿы итрагедиатәу рыцхәны иаанхоит. Убри аҽноуп, 413 мши-ҵхи ицоз аибашьра ахы анакы. Зықьҩыла аҭынч уааҧсыреи афырхацәеи рхы ақәырҵеит Аҧсадгьыл ахьчара. Игәалашәара лашазааит акомандаҟаҵаҩ хада Владислав Арӡынба. Ргәалашәара наӡаӡазааит Аҧсны Аиааира азаазгаз иреиӷьыз аҵеицәа, ҳџьынџьуаа, хатәгәаҧхарала иҳацеибашьуаз зегьы. Рҿаҧхьа ҳхырхәоит 413 мши-ҵхи бџьаршьҭыхла ҳаҧсадгьыл зыхьчоз аветеранцәа, агәабзиареи агәамчи рзеиӷьаҳшьоит. Аҧсны жәлар аҭынчреи агәабзиареи рымазааит.

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы анапхгареи, аҧхынтәи алагерь "Ахьышьҭрахь" алахәцәеи , Очамчыра ақалақь аҟны, 1992-1993ш.ш. рзы Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраҟны иҭахаз рыхьӡала иргылоу абаҟа амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит. Р. А. Ҵәыџьба ихьӡ зху Акультура аҩнаҟны асасцәа рзы еиҿкаан ихаҭәааз аконцерттә программа. Ҳџьынџьуаа рҭоурыхтә ҧсадгьыл аҟны ироуз аҧхарра агәахәара рнаҭеит.

Иахьа, Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахыбраҟны имҩаԥысит аԥхынтәи алагерь "Ахьышьҭрахь" алахәцәеи, Аԥсны Аҳәынҭқарра актәи аԥыза -министр, афымцамчи атранспорти рминистр Џьансыхә Нанбеи, Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Иусбарҭа анапхгаҩы ихаҭыԥуаҩ Зураб Қаџьаиеи реиԥылара. Џьансыхә Нанбеи Зураб Қаџьаиеи рықәгыларақәа рҟны ирҳәеит, Аԥсныжәлар рзы акырӡа шаҵанакуа апроект "Ахьышьҭрахь" иааннакыло аҵакы, уи аиҿкаара шабзоуроу Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы. Дара, алагерь алаҳәцәа зегьы гәыблыла аԥсшәа…

Аҳәаанырцәынтәи зҭоурыхтә ҧсадгьыл аҟны зыҧсшьарамшқәа зхызго аҿар, ақалақь-фырхаҵа Гәдоуҭа иаҭааит. Дара ашәҭқәа шьҭарҵеит Аҧсадгьыл ахьчаҩцәа рбаҟа амҵан, иара убас Лаҭатәи атрагедиа иахҟьаны иҭахаз рмемориал аҟны. Анаҩс, аҧхынтәи алагерь "Ахьышьҭрахь" алахәцәа, С. П. Дбар ихьӡ зху Аҧсныжәлар рџьынџьтәылатә еибашьра аҳәынҭқарратә музеи аҟны аныҟәарақәа рзеиҿкаан, амузеи аекспонатқәа рҭоурых рзеиҭаҳәан. Амҳаџьырқәа рыхьӡ зху азал еиҿкаан 2023ш. рзы. Амузеи аҟны ицәыргақәҵоуп Ҭырқәтәылантәи, Иорданиантәи, Шьамтәылантәи…