Аиԥылараҟны ирзааҭгылан ҳдиаспореи ҳареи ҳаимадара арҿиареи арӷәӷәареи ирызкыз азҵаарақәа жәпакы, иара убас арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилаки Аҧсуа культуратә центрқәа рфедерациеи аҧхьаҟатәи русеицзура. Левенҭ Аҭрышба, Аҧсуа делегациа аилазаара иҭабуп ҳәа реиҳәеит Аҧсуа Федерациа изаамҭанытәиу аабатәи аизара ду рхы ахьаладырхәыз. Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Вадим Ҳаразиа дазааҭгылеит ахеилак имҩаҧнаго аусура атәы. Иахьатәи аизара иалахәын Арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Вадим Ҳаразиа, Аҧсны…

Иҟаз абжьыҭарақәа ирылҵшәаны аҧыжәара игеит Левенҭ Аҭрышба. Зынӡа иҟан хкандидатурак: Ҳасан Џьыџьиҧа (Қардиа), Левенҭ Аҭрышба, Ерџьаи Ҧачкориа. Аҧсуа культуратә хеидкылақәа рҟынтә абжьыҭара иалахәын 325-ҩык. Левенҭ Аҭрышба изы абжьы арҭеит 109-ҩык, Ҳасан Џьыџьиҧа (Қардиа) - 103- ҩык, Ерџьаи Ҧачкориа 73 -ҩык. Левенҭ Аҭрышбеи, аҩбатәи аҭыҧ аанызкылаз Ҳасан Чычбеи ирыбжьоуп фыбжьык. Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахьӡала, Аҧсуа Федерациа ахантәаҩ ҿыц Левенҭ…

Жьҭаарамза 11, 1992ш. рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Иреиҳаӡоу Асовет апрезидиум ахантәаҩы Владислав Арӡынба Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Атәылахьчара аминистрреи Аштаб хадеи раҧҵаразы. Ари арыцхә аофициалла Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар Мчқәа анаҧҵаз иамшуп ҳәа иҧхьаӡоуп - Аҧсуа Архәҭақәа ирирамшуп. Аҧсны Арбџьар Мчқәа раҧҵаразы Аусҧҟа ҭыжьын Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра анцоз, Аҧсадгьыл Ахьыҧшымразы ажәылара ӷәӷәақәа анцоз еиҳа ианыуадаҩыз аамҭазы. Ҳазҭагылоу аамҭазы Арбџьар Мчқәа - Аҧсны Аҳәынҭқарра…

Аҧсны Аџьынџтәылатә еибашьра аҭоурых аҿы имаҷым аҵак ду змоу арыцхәқәа. Урҭ рыбжьара ахатә ҭыҧ ҷыда ааннакылоит Гагра ақалақьи араиони ахы ианақәиҭтәыз амш-жьҭаарамза 6. 1992ш. рзы Гагра ахақәиҭтәразы имҩаҧгаз ажәылара ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа шьаҭанкыла ҳаҧсадгьыл ралцара шьаҭас иаиуит. Усҟан игаз Аиааира, ҳауаажәлари, ҳаҧсадгьыли, ҳархәҭақәеи рдоуҳамч шьҭнахит, рымчқәа ҩбанатәит. Арратә ҵакеиҧш, уи иаман аморал-политикатә ҵак ду, ихымҧадатәыз азҵаарақәа рыӡбаразы аҭагылазаашьа аҧнаҵон. Жьҭаарамза 1…

Сентиабр 27, 1993ш. – Аҧсны Ареспублика аҳҭнықалақь Аҟәа ахақәиҭтәра. Урыстәыла аҧшьгарала, иуль 27, 1993ш. рзы иаҵаҩын, ақырҭуа ар Аҧсны алгаразы х-ганктәи Шәачатәи аиқәшаҳаҭра. Аха, Қырҭтәыла ари аиқәшаҳаҭра хшыҩзышьҭра арымҭеит. Иҟалаз аҭагылазаашьа ҿыцқәа азгәаҭо, Аштаб Хадаҿы аус адулан аҕа ир аилаҧыххаареи, Аҟәа ахақәиҭтәреи рзы аоперациа. Сентиабр 16, 1993ш. Аҧсны Арбџьармчқәа ажәылара иалагеит. Гәымсҭатәи афронт ар аҕа ихыхьчаратә аҭыҧқәа ааныркылеит. Сентиабр 27…

Цәыббрамза 22, 1993ш. рзы дҭахоит Аҧсадгьыл ахьчаҩ, аҟабарда ҷкәын - Ҳанефи ЕгожьАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра ианалага, Ҭырқәтәылантәи забдуцәа рџьынџь ахьчара иааз аҧсуа еибашьцәа реиҧш, Каисери ақалақь еиуаз аҟабарда ҷкәын Ҳанефи Егожь, иашьцәа ашәарҭара иҭагылоуп ҳәа аниаҳа, ҧшрак ҳәа ҟамҵакәа арахь амҩа дықәлеит. Акыр агәаӷьреи, ачҳареи, афырхаҵареи зцыз аибашьратә мҩа Ҳанефи Егожь ишиаҭәаз еиҧш данысит, еиҳа ианаҭахыз аамҭазы иашьцәа ижәҩахыр рыдиҵеит, уи…

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы анапхгареи аколлективи гәык-ҧсык ала ҳаиашьаратә адыга жәлар ирыдырныҳәалоит -Адыгацәа рымш. Аҭоурыхтә хҭысқәа ирыхҟьаны акыр ауадаҩрақәа ишрыниахьоугьы, адыга жәлар иахьа аизҳазыӷьара амҩа иануп. Ирзеиӷьаҳшьоит аихьӡарақәа, аизҳарақәа, аҭынч ҧсҭазаара!

Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы есышықәса имҩаҧнаго апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны, аҳәаанырцә инхо ҳџьынџьуаа Аҧснытәи аҳәынҭқарратә университет ахь астудентцәа рыдкыларазы ааҧхьара ҟанаҵоит. Аҵара ҿҳәарас иамоу иалырхуа афакультет иахьыҧшуп, ихымҧадатәиу абызшәатә ҽазыҟаҵаратә курсқәа налаҵаны. Арепатриациазы аҳәынҭқарратә еилакы астудентцәа раареи рҵареи иадҳәалоу ахарџьқәа ахахьы иагоит, иара убас қәҿиарала аҵара зҵо астипендиа рызшәахоит. Арзаҳалқәа рыдкылахоит цәыббрамза 15, 2023 ш. Еиҳа инарҭбаау аинформациа шәоурц азы…

Ҳаҭыр зқәу аҵаҩцәа! Ҳаҭыр зқәу арҵаҩцәа, аҭаацәа! Гәык-ҧсык ала ишәыдаҳныҳәалоит аҵарашықәс ҿыц алагамҭа. Ари аныҳәа ус баша иахьӡым - аҵарадырра амш ҳәа. Ашкол аҧсҭазаара, уаҟа имҩаҧысуа амшқәа, ашықәсқәа, дарбанызаалак изы акырӡа аҵанакуеит. Ашкол аҟноуп ауаҩытәыҩса ихаҭара ахьышьақәгыло, аҧхьаҟатәи изаанаҭ ашьаҟа ахьаиуа. Акыр иаҧсоу арҵаҩцәа! Ишәыгымзааит агәабзиара, агәамч, шәнапы злаку аусқәа рҟны аихьӡарақәа. Шәнапы иҵышәхуа, аџьабаа здыжәбало шәҵаҩцәа, рыҧсадгьыли рыуаажәлари рзы…

Нанҳәамза 15 - Аҧсны хатәгәаҧхарала еибашьуаз ирымшуп. Зыҩнқәа, зҭаацәа, зусурақәа ныжьны иааз аибашьцәа-афырхацәа ирымшуп. Аҧсны ахақәиҭреи, ахьыҧшымреи, аиашареи рыхьчаразы бџьаршьҭыхла иқәҧон. Ҭырқәтәылантәи, Шьамтәылантәи, Иорданиантәи, Нхыҵ-Кавказынтәи Аҧсны зыхьчоз рфырхаҵара хашҭра ақәым. Аиааира иахьымӡаз хатәгәаҧхарала еибашьуаз ҳфырхацәа ргәалашәара лашазааит, рҿаҧхьа ҳхырхәоит.

Иахьа, аҳҭнықалақь Аҟәа ҳџьынџьуаа рзы еиҿкаан аныҟәарақәа жәпакы. Агәыҧқәа реиҳабацәа рыцны аботаникатә баҳча иаҭааит. Анаҩс, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә тәылаҿацәҭҵааратә музеи аҟны аҿар ирзеиҭаҳәан аҭоурых, идырбан аҟәшақәа еидыркыло аекспонатқәа. Ҳҭоурых иаҿахәҳәагоу, ажәытәра ахаҿра аазырҧшуа амаҭәахәқәа акыр иблахкыган. Хымҧада, ҳџьынџьуаа хәыҷқәа гәахәарыла ирыдыркылеит лабҿаба ирбаз-ираҳаз зегьы. Иахьа, иара убас И. Папасқьыр ихьӡ зху амилаҭтә библиотека аиҳабы Борис Ҷолариа иҟаиҵаз ааҧхьарала, аҳәаанырцәынтәи Аҧсны зыҧсшьарамшқәа…

Нанҳәамза 14 - Аҧсны аҭоурых адаҟьақәа рҿы итрагедиатәу рыцхәны иаанхоит. Убри аҽноуп, 413 мши-ҵхи ицоз аибашьра ахы анакы. Зықьҩыла аҭынч уааҧсыреи афырхацәеи рхы ақәырҵеит Аҧсадгьыл ахьчара. Игәалашәара лашазааит акомандаҟаҵаҩ хада Владислав Арӡынба. Ргәалашәара наӡаӡазааит Аҧсны Аиааира азаазгаз иреиӷьыз аҵеицәа, ҳџьынџьуаа, хатәгәаҧхарала иҳацеибашьуаз зегьы. Рҿаҧхьа ҳхырхәоит 413 мши-ҵхи бџьаршьҭыхла ҳаҧсадгьыл зыхьчоз аветеранцәа, агәабзиареи агәамчи рзеиӷьаҳшьоит. Аҧсны жәлар аҭынчреи агәабзиареи рымазааит.